Рецензија: Тања Милевска бара Македонија да го послуша ултиматумот од Грција

Во чиј интерес се тривијалните и безначајни информации, освен што стануваат еден од генераторите на тривијалните општества? Во таквите тривијални медиумски содржини спаѓаат и оние кои без аргументи, најчесто вперени против приватноста на одредени личности, се прикажуваат како суштински за да учествуваат во вреднувањето на општествените феномени.

Во таа насока, кога е новинарството во прашање, членот 10 од Кодексот на новинарите е јасен:

„Новинарот нема свесно да создава ниту преработува информации што ги загрозуваат човековите права или слободи, нема да говори со јазикот на омразата и нема да поттикнува на насилство и дискриминација по која било основа (национална, верска, расна, полова, социјална, јазична, сексуална ориентација, политичка…).“

Уште повеќе, авторите на новинарските кодекси препознале дека е можно новинарите самите да се претворат во алатки што загрозуваат човекови права и дека е можно некој да ги злоупотреби за таа цел, па креирале уште еден член, во нашиот случај тоа е членот 16, во кој се повикува:

„Новинарот ќе ги чува угледот и достоинството на својата професија, ќе ги поттикнува заемната солидарност и различност на ставовите и нема да го употреби својот медиум за пресметка со личности, вклучувајќи ги и своите колеги.“

За жал, веќе подолго време, пресметките меѓу новинарите се главни вести во медиумите кај нас.

Линк до оригиналниот напис: Тања Милевска бара Македонија да го послуша ултиматумот од Грција

Датум и време на објавување: 30.01.2014, 19:30

Датум на рецензирање: 30.01.2014

Рецензент: Зоран Бојаровски

Вистинитост: Дури и во цитираните делови од наводниот текст на Милевска не може да се препозне дека таа бара Македонија да го послуша ултиматумот од Грција, туку читаме соодветно стокмени делови од новинарски текст, кои се повикуваат на извори и на извештаи, мислења.

Така стокмениот новинарски текст не оддава ниту малку од она што во насловот го сугерира веста што ја рецензираме, а уште помалку текстот исконтруиран под тој наслов.

Извори на информации: Текстот што го рецензираме се повикува на текст на новинарката Тања Милевска која работи како новинар за порталот ЕурАктив, и која, во име на својата редакција, е акредитирана во сите институции на ЕУ. Таа нема потреба „лажно да се претставува како дописник за медиуми“, како што пишува во текстот што го рецензираме. Нејзините текстови имаат медиумски простор за да бидат објавени и достапни на европската и македонската јавност.

Но, написот што ја оценува работата на Милевска, ниту го навел насловот, ниту медиумот каде што е објавен текстот од кој се изведуваат заклучоци, меѓу кои и крунскиот – дека Милевска објавила текст во кој бара да се „послуша” ултиматумот на Грција. Нема ниту линк до тој текст со оглед на тоа што се работи за интернет медиум. Медиумот чија медиумска конструкција ја рецензираме, бара од читателите да поверуваат во тоа што го објавуваат само врз основа на таа конструкција.

Но, еве, да го направиме ние тоа кога медиумот чија вест рецензираме, од некои свои причини, сметал дека не треба на јавноста во Македонија да ѝ соопшти во кој текст новинарката што е прозвана побарала Македонија да го послуша ултиматумот на Грција. Тоа е текстот со наслов „Greece asks Macedonia to accept European values“ („La Grèce demande à la Macédoine d’accepter les valeurs européennes “), објавен на порталот www.euroactiv.com.

Кога на објективно настроениот читател нема да му ги сервирате сите извори, фаворизирате или сугерирате заклучоци, или, уште полошо, нудите готов заклучок без основа, правите новинарски грев.

Оттаму, во оваа рецензија ние нема да судиме, или заклучуваме во име на читателите. Согласно методологијата за рецензија на факти од медиумите, само укажуваме на слабостите на новинарските постапки, кои не дозволуваат професионално и етички исправно изведен новинарски резултат.

Содржајност: Што да рецензираме од аспект на содржајност, сеопфатност на оваа медиумска конструкција? Еве, да бидеме докрај објективни: да го разложиме седмиот принцип на препораките на Центарот за добри практики во новинарството Пју од САД објавена во „Прирачник за етика во новинарството“ (Т. Чаусидис и З. Бојаровски, ЗНМ, 2012):

„Она што е важно да биде интересно и релевантно. Новинарскиот израз има цел. Тоа е повеќе од собирање и каталогизирање на информациите. Заради сопствениот  опстанок, новинарството мора да балансира меѓу она што публиката знае дека го сака и она што истата таа публика не може да го предвиди, а е битно за неа.“

Ве молам, колку е важно, за да биде интересно и релевантно, тоа што новинарката, која е, всушност, тема на овој текст, е нечија ќерка и внука, кога веќе укажавме на неаргументирано изведениот наслов и заклучок. Колку е тоа битно за јавноста? Освен ако публиката не ја гледаме како толпа во гладијаторската арена која бара „леб и игри“.

Ако така ја гледаме нашата публика, тогаш доаѓаме до вториот став на седмиот принцип кој вели:

„Ефектот на една новинарска сторија е предодреден од вниманието што публиката и го посветува и од степенот на просветувањето од неа. Во таа смисла новинарите мора постојано да се прашуваат која информација има поголема вредност и кој е најдобриот начин таа да биде пласирана.“

Со што ќе ја просвети публиката една ваква медиумска конструкција? Само со натамошна тривијализација на јавниот простор за дебата и размена на мислења. Така заклучува и последниот став на седмиот принцип за добри практики на новинарството:

„Новинарството кое се раководи од јавниот интерес секогаш е придобивка за доброто на заедницата, додека пак новинарството во чиј интерес се тривијалните и безначајни информации станува еден од генераторите на тривијалните општества.“

Пристрасност: Текстот ни најмалку не ја крие својата пристрасност, а членот 10 од Кодексот на новинарите, за медиумите што претендираат да бидат гласила на јавниот и плурален интерес, вели:

„Известувањето од политичките процеси, посебно од изборите треба да биде непристрасно и избалансирано. Новинарот мора да обезбеди професионална дистанца од политичките субјекти.“

Коментирање: Почнувајки од насловот, па до последната реченица, овој текст е полн со коментари кои не се издвоени од објективниот новинарски јазик. Со тоа е прекршен членот 13 од Кодексот на новинарите:

„Новинарот треба да прави разлика меѓу фактите и мислењата, меѓу веста и коментарот.“

Квалитет на насловот: Никаде во текстот, ниту во оној што го рецензираме, ниту во оригиналниот текст, нема елементи кои наведуваат аргументирано да се формулира наслов „Тања Милевска бара Македонија да го послуша ултиматумот од Грција“. Едноставно, нема такво нешто, ниту директно, ниту меѓу редови.

Говор на омраза:

„Текстот навидум наликува на еден новинарски прилог кој го напишал грчки новинар, поддржувач на политиките кои нашиот сосед ги води кон нас како земја и кон нашиот македонски идентитет “,

сугерира медиумот чија информација е предмет на оваа рецензија. Тоа, недвосмислено, сугерира уште нешто: Читателот треба да креира став во однос на новинарката што е предмет на нивниот медиумска производ. Тоа се така наречените напади ad hominem, кои по системот „хало ефект“ се користат за од една конструирана импресија да се изведуваат генерални и категорични заклучоци.

Заклучок: Мотивот на целиот текст отворено се препознава како уште еден во серијата ad hominem напади во последната реченица на медиумската конструкција што ја рецензираме, (била ќерка и внука на…).

Ќе ја завршиме оваа рецензија со осмиот принцип од препораките на Центарот за добри практики во новинарството Пју од САД, во кој, меѓу другото се вели:

„Новинарството е како картографијата: тоа создава мапи кои на граѓаните им помагаат успешно да се снаоѓаат во општествените системи. „Дувањето” на настаните заради сензационализам, потценувањето на другите извори, стереотипизирањето и несоодветниот негативен став, не создаваат веродостојни мапи. Мапите треба да ги вклучат вестите за сите во заедницата, а не само за оние кои се демографски, или од некои други причини, доминантни. За да се постигне тоа, неопходна е и афирмацијата на различноста“.

Сите коментари и забелешки поврзани со овој и другите написи на Вистиномер, барањата за корекции и појаснувања, како и предлозите за проверка на изјавите на политичарите и ветувањата на политичките партии, можете да ги доставите преку овој формулар