Рецензија: Тесла бил против ГМО: патентирал природен начин да ја нахрани планетата

Се работи за уште еден текст кој е целосно пренесен од еден од српските портали, без притоа да се наведе од кој извор е пренесен, ниту, пак, е наведено дека станува збор за целосна, преведена копија. Текстот се занимава со дел од откритијата на американскиот научник од српско потекло, Никола Тесла, поточно за неговите размислувања околу решавањето на некои од најгорливите проблеми на човештвото, меѓу кои е производството на здрава храна.

Како дел од целината што се преведува, оставен е и насловот на оригиналниот текст, иако за генетски модификуваната храна, фактички во текстот воопшто не станува збор. Мотивот за такво нешто, иако може само да се претпостави, би бил тоа што темите за ГМО храна во последно време добиваат на популарност во балканските и светските медиуми поради контроверзите кои со неа се поврзани, па еден таков наслов гарантира читаност кај пошироката читателска публика. Но, овој наслов ги дезинформира читателите, бидејќи Никола Тесла никогаш не се произнесувал по прашањето на генетски модификуваната храна, бидејќи таа во негово време воопшто и не постоела!

Во својот есеј The Problem of Increasing Human Energy тој навистина се произнесува против производство и консумација на „вештачка храна“, но во време кога тој го пишувал есејот (1900 година) генетиката како наука била во зародиш, ДНК структурата воопшто не била откриена (тоа се случило во 1953 година), а за создавање на генетски модификувана храна воопшто не станувало збор!

Но, освен што насловот не соодветствува со содржината, самиот напис содржи поедноставени и непрецизно објаснети тези од есејот на Никола Тесла, а порталот што го пренесува овој текст воопшто не се ни потрудил да види дека материјалот што го презентира на својата читателска публика повеќе збунува и дезинформира одошто информира или едуцира.  За проблемот да биде поголем, при преводот и адаптирањето на текстот, испуштени се неколку реченици, што дообјаснуваат некои поими спомнати во написот (на пример, Factor Auctus) па читателот добива погрешна слика за што всушност се работи.

Линк до оригиналниот напис: Тесла бил против ГМО: патентирал природен начин да ја нахрани планетата

Датум и време на објавување: 1.10.2013

Датум на рецензирање: 6.10.2013

Рецензент: Југослава Дуковска

Вистинитост: Дел од наводите во текстот, а пред сѐ во насловот, се неточни – Никола Тесла не ни можел да се изјасни против генетски модификуваната храна, бидејќи таа во негово време воопшто не постоела, туку тој зборувал против производство на „вештачка“ храна и тоа е најголемата дезинформација во написот. Дури и технички гледано, ГМО храната не може да се смета за вештачка, бидејќи во прашање се постоечки видови на растенија во чијашто ДНК научниците внесле делови од други живи организми или хемиски соединенија.

Извори на информации: Еден од недостатоците на текстот е всушност тоа што нема извор на информацијата.

Содржајност: Иако може да се каже дека го задоволува минималното ниво на сеопфатност, написот е сепак нецелосен, а исто така прикриени се и некои детали кои би фрлиле поинакво светло на содржината.

Пристрасност: Написот само делумно ја прикажува вистината, а спинот е содржан во насловот – Никола Тесла никогаш не бил против ГМО, бидејќи не можел ни да биде. Искористен е неговиот став против она што тој го нарекува „вештачка“ храна, за да се извлече паралела со денешната ГМО храна. Може само да се претпостави дека, ако бил сега жив, ќе бил и против ГМО, но тоа никој не може со сигурност да го тврди.

Оригиналност/Плагијат: Текстот е пренесен од некој од српските портали (не може со сигурност да се каже кој, бидејќи неколку од нив ја објавуваат истата содржина, со идентичниот наслов), но тоа не е наведено во овој текст.

Квалитет на насловот: Најголем проблем со текстот всушност претставува насловот, кој е дезинформација, сензационалистички е и го наведува читателот на погрешен заклучок.

Фотографија: Илустрација на текстот е една фотографија на Никола Тесла, истата што ја користат и некои од српските портали.

Заклучок: Многу домашни медиуми често пренесуваат текстови од странски извори за кои проценуваат дека ќе бидат интересни за нивната читателска публика, но честопати некоректно го изоставуваат изворот на материјалот, а адаптацијата на четивото ја прават несмасно и без да водат сметка дали новиот производ ги има сите потребни елементи за да биде комплетна информација. Овој лежерен приод најчесто се среќава кај текстовите поместени во рубриките Занимливости, веројатно тргнувајќи од  ставот дека се работи за „лесна“, необврзувачка тематика. Сепак, коректноста и професионалноста треба да бидат принципи на работа на секој медиум без оглед на тоа дали се во прашање „тешки“ или „лесни“ теми, бидејќи само на тој начин се гради имиџ на кредибилен извор на информации.

Во конкретниов случај пренесениот напис за ставовите на научникот Никола Тесла не ги отсликува тие принципи, односно, постапено е некоректно и кон изворот од каде е пренесен текстот, и кон читателите кои се неточно информирани, но и кон делото на големиот научник чиишто генијални идеи неточно и нецелосно се пренесени кон поширокиот аудиториум.

Сите коментари и забелешки поврзани со овој и другите написи на Вистиномер, барањата за корекции и појаснувања, како и предлозите за проверка на изјавите на политичарите и ветувањата на политичките партии, можете да ги доставите преку овој формулар